یکی از مقوله ها و مباحثی که متأسفانه تاکنون نسبت با آن عنایتی وافی نشده است،اندیشه ها و اقدامات نظامی امام علی(علیه السلام) است.ضرورت بررسی سیره ی نظامی علی (علیه السلام) از هجرت رسول خدا (صلی اله) به مدینه تا پایان خلافت پنج ساله خلافت آن امام همام برای عصر و نسل حاضر بویژه نیروهای نظامی مبرهن است.جای بسی تأسف است که بسیاری از محققان ما همواره تلاش خود را به تشریح و پردازش اندیشه های تئوریسین های نظامی غرب در قرون معاصر معطوف ساخته و نسبت با ارائه اندیشه های نظامی نظریه پردازان اسلامی و ایرانی غافل مانده اند.پرداختن به این امر می تواند این نکته را بر جهانیان مسلم سازد که ما در این خصوص پیشینه ای بسیار قوی و روشن داریم و قرن ها از اندیشمندان نظامی غربی چون،کلاوزویترز،مایکل هاوارد و ... پیشگامتریم و در دل تاریخ اسلامی خود تئوریسین های نظامی داشته و وامدار غرب و غربیان نیستیم. اندیشه های نظامی نظریه پردازان ما اکنون هم می تواند در اصول رزم و جنگ کاربرد موثر و مفیدی داشته باشد.از نخستین پیشگامان اندیشمند نظامی در تاریخ اسلام که هم در اندیشه و هم در عملکرد می تواند مورد پیروی نسل حاضر قرار گیرد باید از رسول خدا(صلی اله)به عنوان یک فرمانده ی عالی و موفق که با فرماندهی قوی و ارائه استراتژی و تاکتیک مناسب در تمامی نبردها موفق و پیروز گردید نام برد.اصول و تفکر مدیریت نظامی او حتی قرن ها پس از رحلت ایشان،در فتوحات اسلامی که اقصی نقاط جهان را برای رزمندگان اسلامی گشود کارآمد بود.همچنین باید از علی بن ابی طالب(علیه السلام)،نیز در کنار او و ادامه دهنده ی راه او یاد کرد که می تواند الگویی مناسب برای مسلمانان و شیعیان جهان باشد.بررسی نهج البلاغه به عنوان اندیشه های علی (علیه السلام) و جنگ های جمل ،صفین و نهروان به عنوان سیره عملی نظامی (علیه السلام) می تواند در این راه کارگشا باشد.در قرون بعدی،از کسانی که در تاریخ جهان اسلام صرفاً در تئوری و نظر می توان از آنان به عنوان نظریه پرداز نظامی یاد کرد و از تألیفات و اندیشه های آنان در این خصوص بهره برد باید به این نخبگان اشاره داشت :شیبانی(179ق)؛ابن سلام(224ق)؛هرثمی(اوائل قرن سوم)؛ابن حبیب بغدادی(245ق)؛ابن عبید بختری(284ق)؛ابوبکر رازی(311ق)؛ ابن سیده اندلسی(458ق)؛ماوردی(قرن پنجم)؛طرسوسی(589ق)؛هروی(611ق)؛خواجه نظام الملک طوسی(قرن پنجم) و ... شایان یادآوری است در دهه های اخیر،محققان عرب توجه قابل تقدیری به طرح اندیشه ها و مدیریت نظامی رسول خدا(صلی اله)داشته و به نحو مطلوبی از عهده ی آن برآمده اند اما در زمینه سیره نظامی امام علی (علیه السلام) هنوز این خلاء تا حد بسیار فراوانی ملموس است.امید است این اقدام نگارنده با توجه به کمی بضاعت علمی او بتواند در جهت تبین و تشریح یکی از زوایای ناگفته زندگی آن امام همام به عنوان فرماندهی کم نظیر و یگانه و نظریه پردازی عمیق و عالی در اصول و استراتژی جنگ و رزم موفق و مورد توجه و عنایت قرار گیرد. در فصل اول این وجیزه،ابتدا نقش و سیره نظامی علی (علیه السلام) در دوران حیات رسول خدا (صلی اله) مورد بررسی قرار می گیرد. فصل دوم به مشاورت های نظامی علی(علیه السلام) در دوران خلیفه اول و دوم اختصاص داشته و در فصل سوم اندیشه های نظامی و عملی علی (علیه السلام) از خلال نهج البلاغه تشریح می گردد.در فصل چهارم سیره نظامی آن امام با بررسی نبردهای سه گانه جمل،صفین و نهروان تشریح می گردد.